Ustawa o transporcie drogowym pośród wielu różnych rodzajów przewozów drogowych wprowadza pojęcie „przewozu na potrzeby własne”, nazywanego także „niezarobkowym przewozem drogowym”. Co konkretnie kryje się pod tymi pojęciami? Na jakich warunkach można wykonywać przewóz na potrzeby własne – z licencją czy bez – i jak ma się on do działalności gospodarczej transportowej?
Czym jest przewóz na potrzeby własne?
Jeśli jesteś przedsiębiorcą, możesz chcieć wykonywać przewozy na potrzeby własne, czyli niezarobkowe przewozy drogowe, które są przewozami o charakterze pomocniczym, dodatkowym w stosunku do prowadzonej przez Ciebie działalności.
Ustawa o transporcie drogowym każe uznawać za niezarobkowy przewóz drogowy – przewóz na potrzeby własne – każdy przejazd pojazdu po drogach publicznych z pasażerami lub bez, załadowanego lub bez ładunku, przeznaczonego do nieodpłatnego krajowego i międzynarodowego przewozu drogowego osób lub rzeczy, wykonywany przez przedsiębiorcę pomocniczo w stosunku do jego podstawowej działalności gospodarczej. Kluczowy jest tu zatem pomocniczy charakter takich przewozów.
Warunki wykonywania przewozu na potrzeby własne
Dodatkowo, by móc mówić o przewozach na potrzeby własne, muszą zostać spełnione – i to łącznie – określone warunki:
- po pierwsze, pojazdy używane do przewozu są prowadzone przez przedsiębiorcę lub jego pracowników (czyli osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę),
- po drugie, przedsiębiorca legitymuje się tytułem prawnym do dysponowania pojazdami, których używa,
- po trzecie, w przypadku przejazdu pojazdu załadowanego – rzeczy przewożone są własnością przedsiębiorcy lub zostały przez niego sprzedane, kupione, wynajęte, wydzierżawione, wyprodukowane, wydobyte, przetworzone lub naprawione albo celem przejazdu jest przewóz osób lub rzeczy z przedsiębiorstwa lub do przedsiębiorstwa na jego własne potrzeby, a także przewóz pracowników i ich rodzin,
- po czwarte, przewóz na potrzeby własne nie jest przewozem w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w zakresie usług turystycznych.
Miej dlatego na względzie, że niespełnienie chociażby jednej z powyższych przesłanek będzie skutkować tym, że taki przewóz nie będzie mógł zostać potraktowany jako przewóz na potrzeby własne – będzie za to klasyfikowany jako transport drogowy.
Przewóz na potrzeby własne licencja
Przewóz na potrzeby własne a licencja – czy jest w tym przypadku potrzebna?
Ważne: To, czego potrzebujesz, by bezpiecznie i legalnie przewozić rzeczy lub osoby niezarobkowo, to zaświadczenie. Przewóz na potrzeby własne nie odbywa się na podstawie licencji.
Zaświadczenie wymagane w przewozach na potrzeby własne jest dokumentem potwierdzającym zgłoszenie prowadzenia przewozów drogowych jako działalności pomocniczej w stosunku do Twojej podstawowej działalności gospodarczej.
W zależności od terytorium wykonywania przewozów na potrzeby własne wyróżnia się zaświadczenie na krajowy przewóz na potrzeby własne i zaświadczenie na międzynarodowy przewóz na potrzeby własne. Przy czym drugie z nich uprawnia również do wykonywania niezarobkowego przewozu drogowego na terytorium Polski.
Zaświadczenie w przewozach na potrzeby własne NIE JEST natomiast niezbędne, gdy przewozy drogowe są wykonywane:
- w ramach powszechnych usług pocztowych,
- przez podmioty niebędące przedsiębiorcami, o których mowa w art. 3 ust. 2 pkt 3 ustawy o transporcie drogowym (w przypadku działalności wytwórczej w rolnictwie dotyczącej upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego obowiązek uzyskania zaświadczenia nie dotyczy rolnika w rozumieniu przepisów ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników),
- przez przedsiębiorców posiadających uprawnienia do wykonywania transportu drogowego.
Co więcej, zaświadczenie nie będzie Ci potrzebne również wtedy, gdy dysponujesz pojazdami o DMC mniejszej niż 3,5 tony. Co do zasady busy wykorzystywane w przewozach na potrzeby własne są zatem zwolnione z tego obowiązku, chyba że posiadają przyczepę i skutkuje to zwiększeniem DMC takiego zespołu pojazdów powyżej 3,5 tony.
Jeśli jesteś więc przedsiębiorcą – przewoźnikiem drogowym z uprawnieniami do świadczenia usług transportowych w kraju lub za granicą (tj. z zezwoleniem na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego i licencją wspólnotową), nie musisz występować o wydanie osobnego zaświadczenia na przewozy na potrzeby własne.
W przypadku ubiegania się o zaświadczenie na krajowy przewóz na potrzeby własne, sprawę załatwisz we właściwym dla miejsca swojej siedziby starostwie, a taki dokument zostanie Ci przyznany na czas nieokreślony. Koszt to 500 zł (i 100 zł za każdy wypis). Zaświadczenie na międzynarodowy niezarobkowy przewóz drogowy wydaje z kolei Główny Inspektor Transportu Drogowego, na okres wynoszący do 5 lat. W tym przypadku koszt zależeć będzie od okresu, na jaki wydawany jest dokument.
Ustawa o transporcie drogowym – obowiązki przy przewozach na potrzeby własne
Najważniejsze, wyszczególnione w ustawie o transporcie drogowym obowiązki przedsiębiorcy planującego wykonywać przewozy na potrzeby własne, to wspomniany już obowiązek uzyskania odpowiedniego zaświadczenia, jeśli nie należy on do grupy podmiotów, które nie muszą go posiadać.
Samo zaświadczenie to jednak nie wszystko. W związku z tym, że we wniosku o wydanie zaświadczenia jedną z przekazywanych informacji jest rodzaj i liczba pojazdów samochodowych, poza samym zaświadczeniem powinieneś również uzyskać wypis lub wypisy z zaświadczenia dla każdego pojazdu, który będzie wykorzystywany w przewozach na potrzeby własne. Taki wypis lub wypisy muszą w dodatku przez cały czas znajdować się w kabinie zgłoszonych pojazdów. Ponadto przy wykonywaniu międzynarodowych przewozów na potrzeby własne kierowca powinien zostać wyposażony i posiadać w kabinie pojazdu formularz jazdy.
Twoim obowiązkiem jest także wykonywanie niezarobkowych przewozów drogowych zgodnie z treścią zaświadczenia – naruszenie jego granic będzie skutkować albo odmową wydania nowego zaświadczenia przez okres 3 lat od dnia upływu ważności posiadanego zaświadczenia (gdy było to zaświadczenie na przewozy międzynarodowe), albo stwierdzeniem nieważności obecnego zaświadczenia i brakiem możliwości wydania nowego zaświadczenia w okresie najbliższych 3 lat (w przypadku zaświadczenia krajowego).
Kary ITD przewozy własne
Kary ITD w przewozach własnych grożą za wykonywanie przewozu na potrzeby własne bez wymaganego zaświadczenia i wynoszą 1000 zł. Jeśli nie będziesz natomiast zgłaszać uprawnionym do wydawania zaświadczeń organom zmiany określonych danych widniejących w zaświadczeniu, możesz zapłacić nawet 800 zł za każdą niezgłoszoną zmianę.
Osoba zarządzająca transportem drogowym może z kolei zostać ukarana karą w wysokości 500 zł za niewyposażenie kierowcy w wypis z zaświadczenia na przewozy drogowe na potrzeby własne.
Masz wątpliwości, jakich dokumentów potrzebujesz w swojej działalności transportowej? Skorzystaj z porady prawnej i zyskaj spokój oraz pewność, że działasz zgodnie z przepisami. Zespół LEGALTRANS to eksperci prawa transportowego, którzy zaopiekują się Twoją firmą na każdym możliwym obszarze!
